Jak wykryć nieszczelność lub pęknięcie w spoinie?

Połączenia stworzone przy pomocy spawania mogą z czasem ulec subtelnym uszkodzeniom, niewidocznym na pierwszym rzut oka, ale mogącym ostatecznie doprowadzić do zniszczenia konstrukcji. Również świeżo stworzone spoiny mogą okazać się niedokładne lub nietrwałe, choć na pozór wyglądają solidnie. Nawet najbardziej doświadczeni specjaliści oraz urządzenia spawalnicze najwyższej klasy nie są w stanie zagwarantować stuprocentowej skuteczności – okazjonalne problemy po prostu się zdarzają. Dlatego bardzo ważne są rzetelne oględziny każdej wykonanej spoiny.

Badanie wizualne jest najprostszym i najpowszechniejszym sposobem na wykrycie nieszczelności lub pęknięcia. Pozwala zauważyć również szereg innych problemów, takich jak korozja, nierówny kształt konstrukcji lub pory na powierzchni materiału. Dokładne oględziny powinny być czynnością kończącą każde wykonane spawanie. Badanie wizualne jest łatwe, nie wymaga żadnych narzędzi, a pozwala dostrzec bardzo wiele. Nie jest jednak pozbawione wad, z których najbardziej znaczące są dwie – nie zawsze wysoka dokładność oraz brak możliwości wykrycia wad pod powierzchnią spoiny. Nieszczelność skryta w jej wnętrzu pozostaje poza zasięgiem wzroku.

Nieniszczące badania spoin

Jeśli podczas badania wizualnego pojawią się jakiekolwiek wątpliwości dotyczące jakości połączenia, należy uzupełnić je kolejnymi, znacznie dokładniejszymi badaniami. Bardzo ważne jest jednak skupienie się równocześnie na tym, by nie uszkodzić powstałej spoiny. Do nieniszczących badań należą między innymi:

• Badanie penetracyjne
• Badanie magnetyczno-proszkowe
• Badanie ultradźwiękowe
• Badanie radiograficzne

Pierwsze z nich wymaga użycia preparatu barwnego lub fluorescencyjnego. Ciecz wniknie we wszelkie nierówności, w tym nieszczelności i pęknięcia, które następnie będzie można zauważyć na kontrastowym tle lub przy wykorzystaniu światła UV. Badanie penetracyjne świetnie nadaje się do wykrywania wad na powierzchni spoiny. Niestety, sprawdza się tym gorzej, im mniej jest ona gładka – w przypadku, gdy spawany materiał jest nierówny i porowaty, przydatność tej metody znacznie spada.

Dość podobne jest badanie magnetyczno-proszkowe, które wymaga użycia barwnego lub fluorescencyjnego proszku magnetycznego. Ten przyciąga się magnesem, aby wniknął w nierówności i pęknięcia, które następnie można zauważyć w świetle UV lub na kontrastowym tle. Badanie magnetyczno-proszkowe pozwala na wykrycie wad spoiny na jej powierzchni oraz ok. 2-3 mm pod nią. Wiąże się jednak ze znaczącym ograniczeniem: sprawdza się tylko przy materiałach ferromagnetycznych, co czyni je niemożliwym do wykonania w przypadku między innymi aluminium lub miedzi.

Bardzo nowoczesną, a przy tym niezwykle efektywną metodą jest badanie ultradźwiękowe, które pozwala na wykrycie wad wewnątrz spoiny. Do jego wykonania potrzebny jest jednak specjalistyczny sprzęt. To samo dotyczy badań radiograficznych, które polegają na prześwietleniu materiału promieniowaniem rentgenowskim lub promieniowaniem gamma. Obydwie te metody charakteryzują się ogromną skutecznością, a ich najistotniejszą wadą pozostaje fakt, że wymagają odpowiednich narzędzi oraz wiedzy.